دندان بهترین نقش و سخت‌‌ترین ساختار را در فک انسان و بسیاری از جانوران مهره‌دار به عهده دارد. عمده ترین کاربرد دندان ، تکه تکه و آسیاب کردن غذا‌ها می‌باشد. علاوه بر این ، در انسان ها، دندان نقش بسیار مهمی در تکلم و ادای صحیح کلمات ایفا می‌کند. هر فرد در دوره زندگی اش دارای دو سری دندان می‌شود:

دندان های شیری و دندان های دایمی

دندان های شیری (Deciduous Teeth)

شاید فکر کنید دندان های شیری هم 32 تا هستند که اشتباه است ، دندان های شیری 20 عدد هستند که بعد از بازه زمانی مشخص برای هر فرد به مرور میریزند و دندان های دائمی جایگزین آنها می شوند. از آنجا که دندان های شیری پایه و اساس دندان های اصلی و دائمی هستند، مراقبت از آنها و رعایت اصول بهداشت دهان و دندان ضروری می‌باشد. این دندان ها ۲۰ عدد (۱۰ عدد در هر فک) می‌باشد که در نیمه هر فک دو دندان پیشین، یک دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک قرار گرفته است. تکامل دندان های شیری از دوره جنینی شروع می‌شود و در آمدن آنها پس از تولد نوزاد و از شش ماهگی شروع می‌شود.

دندان های دایمی (Permanent Teeth)

این دندان ها ۳۲ عدد (۱۶ عدد در هر فک) می‌باشند که در نیمه هر فک دو دندان پیشین، یک عدد دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک و سه دندان آسیاب بزرگ قرار دارد. رویش دندان های دایمی از شش ماهگی شروع می شود و آخرین دندان های آسیاب بزرگ به نام دندان های عقل در سنین ۲۰ سالگی در می‌آیند. توضیح اینکه دندان های آسیاب بزرگ فاقد دندان های ریشه دندان‌ها در فک بالا یا فک پایین قرار گرفته و توسط لثه پوشانده می‌شوند. دندان‌ها از چندین بافت با تراکم و سختی متفاوت ساخته شده‌اند.

انسان‌ها دارای چهار نوع دندان هستند که هر کدام عملکرد خاصی دارند:

• دندانِ پیش (Incisors): غذا را برش می‌دهند.

• دندانِ نیش (Canines): غذا را پاره و خرد می‌کنند.

• پرمولر (آسیای کوچک یا آسیاب کوچک) (Premolars): وظیفه جویدن و له کردن غذا را بر عهده دارند.

• دندانِ مولر (آسیاب بزرگ یا آسیای بزرگ) (Molars): با قدرت بیشتری از دندان‌های آسیای کوچک غذا را به لحاظ فیزیکی هضم می‌کنند.

دندان های پیشین

به چهار دندان جلویی در فک بالا و پائین (جمعا ۸ دندان)، دندان های پیشین گفته می شود. دندان های پیشین بزرگ، تخت و دارای لبه تیز و باریک هستند که برای بریدن لقمه ی غذا کاربرد دارند. دندان های پیشین، تک ریشه ای هستند.

دندان های نیش

در طرفین دندان های پیشین، دندان های نیش قرار دارند. شکل و ساختار آنها ضخیم و برجسته است که منتهی به یک سر تیز و برنده می‌شوند. این دندان ها برای بریدن قطعات گوشت بسیار مناسب هستند.

دندان های آسیاب کوچک

کنار هر دندان نیش، دو دندان آسیاب کوچک (جمعا ۸ عدد) قرار دارند که فاصله بین دندان های نیش تا آسیاب بزرگ را پُر می‌کنند. سطح روی آنها پهن و تخت و لبه‌های آنها تیز و عاج دار می‌باشد. دندان های آسیاب کوچک کنار نیش ها، دو ریشه‌ای و دندان های آسیاب کوچک کنار آسیاب های بزرگ، تک ریشه‌ای هستند. در فک پایینی، تمامی دندان های آسیاب کوچک، تک ریشه‌ای می‌باشند.

دندان های آسیاب بزرگ

سه دندان آخر در طرفین فک های بالا و پایین، دندان های آسیاب بزرگ هستند که تعداد آنها جمعا ‌به ۱۲ عدد می‌رسد که به ترتیب آسیاب اول، دوم و سوم نامیده می‌شوند. دندان های آسیاب اول، دقیقا‌ کنار دومین دندان آسیاب کوچک قرار دارد و به دندان های آسیاب شش سالگی هم معروف می‌باشد.

دندان عقل

دندان های آسیاب بزرگ سوم که به دندان عقل نیز معروف می‌باشند، در انتهای فک ها واقع شده اند و معمولا بین ۱۶ تا ۲۰ سالگی شروع به در آمدن می‌کنند. از آنجایی که دندان های عقل، آخرین دندان هایی هستند که در می‌آیند، عمدتا روی فک جای کافی برای رشد آنها باقی نمی‌ماند. اگر دندان ها به هم فشرده و فک کوچک باشد، ممکن است دندان های عقل زیر دندان های دیگر یا استخوان فک نهفته شوند. اگر تنها قسمتی از دندان عقل دربیاید، ایجاد درد و ناراحتی خواهد کرد که در آن صورت باید با جراحی از دهان خارج شود